Trần Việt Anh – Thay đổi chiến lược, tạo nên kì tích

• Anh có thể giới thiệu sơ lược về bản thân và hành trình dẫn dắt đến con đường khởi nghiệp?

Mình tên là Việt Anh, mình sinh năm 93. Mình bắt đầu làm Spiderum từ năm 2015-2016. Thật ra khi khởi nghiệp, lúc ấy mình hoàn toàn là “fresh” – không hề có một chút kinh nghiệm nào cả. Điều đó dường như trái ngược với các bạn trẻ startup lúc bấy giờ, vì thường người ta quan điểm rằng: Phải đi làm ở đâu đó tích lũy kinh nghiệm trước rồi mới tự khởi nghiệp và khi ấy tỉ lệ thành công sẽ cao hơn. 

Hồi đó mình đi du học về là mình bắt đầu luôn. Ý tưởng ban đầu của mình là xây dựng một nền tảng để tập trung những bạn thích học hỏi lại với nhau, cùng nhau tiến bộ. Thật ra ý tưởng này vốn được khởi nguồn nhờ những năm tháng mình đi du học. Quãng thời gian ấy mình mới nhận ra tư duy phản biện và sự sáng tạo của mình cũng như đa số các bạn du học sinh Việt Nam khác thường không tốt bằng các bạn sinh viên nước ngoài. Lúc đấy, mình mới muốn tạo một nơi để các bạn có thể chia sẻ thông tin, kinh nghiệm với nhau. Vì thực tế, những anh chị giỏi, đã từng trải qua hoặc nghiên cứu các vấn đề trong việc hội nhập và thích nghi môi trường học tập nước ngoài đang rải rác rất nhiều ở các vùng khác nhau. Họ không có một “chỗ” để kết nối, phát triển và cất tiếng nói của mình.

Từ lúc mình về cho đến thời điểm hiện tại cũng đã được 5 năm rồi. Lúc đấy có khoảng tầm 1 năm bọn mình đã phải tách nhau ra vì hết tiền, mỗi người hoạt động một chỗ. Mình muốn tạo nên một nền tảng dành cho các bạn thích viết vì vậy mà ý định ban đầu của mình là nhận các công việc viết lách của các công ty khác về để đem đến cơ hội kiếm thêm thu nhập cho các bạn. Mình đã nghĩ làm như vậy thì các bạn sẽ rất vui, vì vừa được viết lách lại kiếm được tiền từ việc viết. Tuy nhiên trên thực tế thì các dạng bài viết ấy đều theo kiểu thương mại, còn các bạn trên Spiderum lại thiên về viết để chia sẻ kiến thức hơn, vậy nên để phát triển thì khi ấy mình sẽ phải chạy gần như 2 mảng kinh doanh song song. Lúc đó mình cảm thấy hướng đi này không phù hợp, vì mình muốn xây dựng một business đồng nhất, có định hướng lâu dài để hỗ trợ cho sự tăng trưởng bền vững về sau.

Chính vì vậy mà bọn mình đã quyết định tách nhau ra, mình lúc đó cũng đi làm bên ngoài. Tuy nhiên trong năm đó thì Spiderum đã tăng trưởng gấp đôi về chỉ số người dùng, lượng truy cập,…Và rồi bọn mình lại đứng giữa hai lựa chọn: Một là quay lại, hai là để mặc Spiderum tự phát triển như vậy, tới đâu thì tới. Khi đấy công việc bên ngoài của mình rất tốt, nhưng vì muốn tiếp tục chiến đấu với startup của mình, mình đã chọn quay lại.

Đương nhiên, trong lần quay lại này, mình đã “chín” hơn. Mình muốn khi trở về, mình phải có kế hoạch và mục tiêu rõ ràng. Thế là lúc đấy mởi nảy sinh ra câu chuyện “làm sách”. Đây là một phương án rất hợp với định hướng của bọn mình: vừa có thể tạo ra doanh thu, lại vừa có thể tri ân cho người viết, từ đó hỗ trợ rất nhiều cho việc xây dựng nền tảng. Cuốn sách bọn mình làm dựa trên những câu chuyện thật được mọi người chia sẻ. Ngoài ra bọn mình cũng chú trọng vào thiết kế của sách, dùng nguyên liệu màu, xây dựng hình thức bắt mắt để khiến cho bất cứ ai khi nhận được cuốn sách này cũng đều cảm thấy vui. 

Trong lần quay lại này, mình đã “chín” hơn. Mình muốn khi trở về, mình phải có kế hoạch và mục tiêu rõ ràng. Thế là lúc đấy mởi nảy sinh ra câu chuyện “làm sách”

Trước khi quay về bọn mình có “giao kèo” là phải hoàn tất cho xong cuốn sách đầu tiên để lỡ mà có lỗ thì mình cắt lỗ luôn, rồi tiếp tục đi làm bên ngoài. Và rất may là giai đoạn Pre-order diễn ra khá suôn sẻ, lượng tiền thu về đủ để chi trả cho việc in ấn và phát hành ban đầu. Đó cũng chính là bước ngoặt để bọn mình quyết định quay lại và toàn tâm toàn ý với Spiderum vào năm 2019.

Tuy nhiên thời điểm lúc ấy, mặc dù mô hình đã ổn nhưng bọn mình lại gặp khá nhiều khó khăn vì cả bọn đều lần đầu chập chững làm sách. Chính vì vậy mà bọn mình buộc phải vừa làm vừa học rất nhiều. Trong năm đầu nhảy vào thị trường sách, cả team đã vất vả, trầy trật kha khá. Về mặt tài chính, dòng tiền cũng khá là căng. Nhưng sau một thời gian thì bọn mình đã nắm được các quy trình làm sách, đồng thời cũng chốt được một deal đầu tư vào cuối năm 2019. Từ đó đến nay, dựa vào dòng vốn vừa đủ, cả team đã cố gắng và bắt đầu có lãi để hướng tới tăng trưởng lâu dài. Hiện tại mọi thứ đã ổn hơn, và team mình đang có khoảng 20 người để cùng nhau phát triển Spiderum.

• Khó khăn hay biến cố lớn nhất trong chặng đường khởi nghiệp mà anh từng trải qua là gì? Và cách anh vượt qua nó?

Thời điểm đầu tiên khi mà bọn mình chưa hề có một kinh nghiệm gì mà đã bắt tay vào tạo dựng một platform như thế, tất nhiên mình đã phải trải qua một số lần thất bại. Lúc tung Spidersum ra thì sản phẩm của bọn mình không có khách hàng, giao diện chưa thân thiện, định vị của sản phẩm cũng không tốt nên lúc đấy chẳng có ai hiểu bọn mình đang làm gì và Spiderum dùng cho việc gì. Sau lần thất bại ấy thì bọn mình quyết định thay đổi lại hết tất cả mọi thứ và tạo ra môt phiên bản mới tốt hơn.

Thời điểm khó khăn thứ hai là giai đoạn bọn mình hết tiền. Lúc đấy mình nghĩ nếu bọn mình cứ tiếp tục đắm chìm vào startup này thì có thể đang làm khổ nhau thôi. Bởi lúc đấy những người trong team mình đều được săn đón để làm việc bên ngoài, họ hoàn toàn có thể được hưởng mức đãi ngộ rất tốt, vậy thì tại sao mình lại có thể giữ chân họ trong một không gian với mục tiêu chưa rõ ràng như vậy được.

Mặt khác thì hướng đi của Spiderum lúc đó cũng khác với định hướng ban đầu của bọn mình, nên lúc ấy bọn mình mới quyết định tách ra, giữ cho mình một khoảng cách với sản phẩm. Từ đấy mình cũng rút ra được một bài học, đó là khi mình startup, mình cứ mãi đắm đuối vào câu chuyện vận hành thì mình sẽ không nhìn được bức tranh tổng thể, không kết nối được các điểm quan trọng. Quyết định tách ra đã giúp bọn mình giảm áp lực tài chính cho bản thân đồng thời cũng cho cả team có cái nhìn khách quan hơn về sản phẩm và đưa ra những định hướng tốt hơn cho Spiderum.

• Số lượng doanh nghiệp/startup/dự án mà anh đã trải qua. Ấn tượng nhất với cái nào? Lý do?

Về startup thì thật ra mình chỉ trải qua mỗi Spiderum thôi. Còn về các doanh nghiệp đối tác thì mình cực kì ấn tượng với TopCV của anh Hiếu. Mình rất quý anh Hiếu, đến thời điểm hiện tại thì tụi mình có hợp tác làm chung một series sách hướng nghiệp “Người trong muôn nghề”. Mình thích anh Hiếu là bởi ảnh có một tầm nhìn rất tốt và là một con người “nói được làm được”. Ảnh không vẽ nên một bức tranh kinh doanh hoa mĩ; ảnh nói khá ít, và thường chỉ tập trung vào hành động và việc thực hiện dự định của mình.

• Kể 3 từ mà người khác mô tả về anh.

Mình nghĩ hầu hết mọi người sẽ nghĩ mình là một người “tâm huyết”. Đa số họ khi nghe câu chuyện khởi nghiệp của mình đều bị ấn tượng bởi sự tâm huyết mà mình có.

Trong team mình thì mọi người đều nhận xét mình là một người hòa đồng, và cũng chính vì vậy nên mình mới chọn làm cộng đồng, nhờ đó mà mình có thể làm bạn được với rất nhiều người, từ trong Spiderum cho đến các đối tác khác nhau. Đa phần các mối quan hệ của mình đều khá là thoải mái như kiểu bạn bè vậy.

Và đặc điểm cuối cùng mà mọi người thường nhận thấy ở mình đó là “tư duy logic”. Khi giải quyết vấn đề, mình có xu hướng đưa ra quyết định dựa trên thực tiễn và luôn muốn tìm ra được quy luật.

• Sở thích ngoài công việc của anh là gì?

Việt Anh rất thích âm nhạc. Mình có chơi guitar điện, beatbox và cũng biết hát. Sắp tới mình còn chuẩn bị ra mắt một bài do chính Việt Anh tự sáng tác nữa cơ mà. (Cười)

Gần đây trong dự án sách mới của Spiderum, mình cũng có cơ hội được làm việc với một số các ca sĩ, nhạc sĩ và producer như anh Hồ Hoài Anh, các bạn Tripple D, Orange, Táo… và cũng có đôi chút kiến thức về âm nhạc nên mình muốn thử tạo một thứ gì đó vui vui. 

Ngoài ra, thể thao cũng là một niềm yêu thích với mình. Hồi bé mình có tập thể dục dụng cụ chuyên nghiệp, từ lúc 5 tuổi đến khi mình 15, 16 tuổi. Việc tập luyện thể thao cũng nhờ vậy mà “ăn vào máu” mình, tuy nhiều lúc rất nặng và mệt, nhưng lại rèn được cho bản thân một sức khỏe tốt và một thói quen, nhu cầu lành mạnh. Thi thoảng mình hơi lười, nhưng mà nếu không tập luyện thể thao trong một thời gian thì mình cảm thấy rất khó chịu và sẽ tìm cách cân bằng lại ngay. Hiện tại các môn thể thao mình tham gia bao gồm bóng đá, bóng rổ và boxing.

• Cuốn sách yêu thích nhất

Mình khá thích quyển “Tỷ phú bán giày” bởi quan điểm và cách tư duy của tác giả khá là tương đồng với mình, đặc biệt là cách ông muốn truyền tải niềm vui, hạnh phúc đến với mọi người.

Ngoài ra mình cũng thích quyển “Dốc hết trái tim” của CEO Starbuck. Cuốn sách đó thể hiện một quan điểm làm việc tận tâm, khi làm là phải dốc hết tâm huyết của mình vào. Ban đầu có thể việc kinh doanh của mình chưa tối đa hóa được lợi nhuận, nhưng về lâu về dài thì nó sẽ mang lại cho mình những giá trị nhất định lớn hơn cả những nguồn lợi trước mắt.

• Câu quote yêu thích của bản thân

Có hai câu mình rất tâm đắc.

Một là, Ideas are cheap. Execution is everything. (Tạm dịch: Ý tưởng thì không đáng tiền, vì thực thi mới là yếu tố làm nên tất cả). Mình tin rằng không có một ý tưởng startup nào là hoàn toàn mới cả, trên thế giới chắc chắn có người đã nghĩ ra nó rồi, quan trọng là ai là người thực thi ý tưởng đó mà thôi.

Hai là, Sometimes I feel like giving up, then I remember that I have a lot of people to prove wrong. Câu này có nghĩa là khi tôi muốn bỏ cuộc, tôi chợt nhận ra bản thân mình còn có rất nhiều người để chứng minh rằng họ đã sai. Đây chính là câu mình hay tự nhắn nhủ bản thân mỗi khi muốn từ bỏ.

“Mình tin rằng không có một ý tưởng startup nào là hoàn toàn mới cả, trên thế giới chắc chắn có người đã nghĩ ra nó rồi, quan trọng là ai là người thực thi ý tưởng đó mà thôi.”

• Định hướng trong năm 2022 của anh là gì?

Hướng đi sắp tới của bọn mình là xây dựng hệ sinh thái sản phẩm hướng tới mục tiêu giúp người trẻ Việt phát triển năng lực cá nhân. Hiện tại Spiderum là một cộng đồng tập trung rất nhiều người viết. Bọn mình muốn khai thác lượng nội dung đang có và tạo ra nhiều cơ hội hơn cho người đóng góp cho Spiderum. Khi làm sách, Spiderum sẽ trả tiền và vinh danh các tác giả đóng góp bài viết. Về mảng youtube, bọn mình cũng truyền thông trực tiếp cho bài viết của tác giả và có một mức nhuận bút thay lời cảm ơn. Nhưng mà hầu hết tác giả lại thường không lấy tiền đâu, vì mục đích của mọi người là đóng góp sức mình cho Spiderum và chia sẻ kiến thức cho mọi người, điều này khiến mình càng tin hơn vào con đường đang lựa chọn.

Bọn mình cũng dự định có những website mới đi vào những khía cạnh cụ thể hơn. Như đã nói ở trên, mục tiêu cuối cùng của bọn mình là để hỗ trợ giới trẻ Việt Nam. Tầm nhìn chiến lược của bọn mình là giúp các bạn trẻ ở Việt Nam phát triển tốt hơn cả về tư duy, định hướng và kỹ năng.

• Lời khuyên dành anh muốn dành cho các bạn trẻ khởi nghiệp

Lời khuyên của mình dựa trên chính những gì mình đã trải qua. Thật ra hồi đó nếu mình bắt đầu startup với một chút kinh nghiệm thì có lẽ đã tiết kiệm thời gian rất nhiều. Vì vậy nên mình muốn nhắn nhủ với các trẻ là: Có thể các bạn đừng nên startup quá sớm. Ngay khi ra trường thì các bạn có thể đi làm thêm đâu đó, làm “đệ tử” của một mình chị nào đó để học. Học cách tư duy về sản phẩm, thị trường, cách làm sao để kiếm tiền. Nếu các bạn tự mò giống như mình thì sẽ trầy trật rất nhiều. Vậy nên nếu các bạn muốn tiết kiệm thời gian, giảm tỉ lệ thất bại xuống thì các bạn đừng nên “liều” quá sớm nhé.

Cảm ơn anh đã chia sẻ!

————***————